Oz tılşımız amantay musayıp ulı xabarlaydı. Tılşılık tobımızdağılar bul jolı qulja qalasındağı aygılı sayaxat rayonı, uyğur xalqınıñ madenyetı men dasturı ar qırınan aygılengen qazançı alewmettık rayonına bardıq. Bağımızğa jaray bul kunı aspan şayday aşıq bolıp, mayda samal mañdayımızdı obedı. Avtokolıkpen osı alewmettık rayonnıñ ulken qaqpasına barğansoñ tobesınde qaltqısı bar, nedawır bezendırılgen qoñırawlı at arbağa awısıp alewmettık rayonnıñ ışıne qaray tarttıq. At arbanı jası egdelesede areketı şyraqı uyğur aqsaqal aydadı. Jol boyı turlışe ulgıdegı, alwan reñmen sırlanğan turğın uylerdı, ayşıqtı ornekter basılğan qaqpalardı tamaşalap kelemız. Koşe şwılınan alıs, keñ de tınıstı awlası-samaldığı bar, asxana uy, jatın uy, qonaq uylerı oz aldına bolek osınday turarjay turğındar ğymaratınan uy alğan qala xalqına xan sarayınday sezım bererı xaq. Salqın samal esıp, turlı gulder şeşek atqan jaz aylarında osınday qorajaydıñ awlasında twıstarıñmen şuyırkelesıp, bırge as ışken qanday lazzat.
Işkerıden kelgen sayaxatşılarğa unemı jol bastawşı bolıp jurgen, xanzw tılıne swday jettık uyğur boyjetken bızge osı alewmettık rayonnıñ jağdayın tanıstırıp bılay dedı: tegınde qaşqar aymağınan qulja qalasına koşıp kelıp qonıs tepken bır bolım uyğur xalqı bastabında qazan jasap, bazarda satıp kırıs kozın tapqan, soñınan osı rayonda qazan jasaw kasıbımen şuğıldanğandar kop bolğandıqtan qazançı atanğan. Alewmettık rayonda 10 mıñnan astam otbası, 30 mıñday turğın bar, turğındarınıñ basım kobı uyğur, odan qalsa azdap ozbek, tajık, tatar, sıbe, orıs turğındarı bar. Qazır ıle oblısı boyınşa uyğurlardıñ salt-dasturı, turmıs adetı tolıq saqtalğan rayondardıñ bırı. Qazır osı rayondağı 40 neşe otbası ğana sayaxatşılardı qabıldawda. Osı otbasılardıñ keybırı sayaxatşılarğa marojny saca, keybırı qoloner buyımdarın satıp, tağı bır bolımı sayaxatşılardı as-swmen qamdap qosımşa kırıs kozın tapqan. Uyğurlardıñ adetı boyınşa awlağa kırgende aldımen oñ ayaqtı basıp kırw kerek eken, olar ustıgende ıs oñına basadı dep qarağan. Jerlık turğındar aq, kok, sarı, jasıl ıreñderdı unatatındıqtan uylerınıñ tamın, dıñgekterın, tereze ramkasın jane edenderın osı ıreñdermen sırlağan.
